Mưu Trí Thời Tần Hán

Mùa thu năm Đại Nghiệp thứ 11 đời Tùy Dạng Đế (năm 615 sau Công nguyên), Tùy Dạng Đế Dương Quảng từ Phần Dương đi thưởng ngoạn về phía bắc Trường Thành, tiện đường đi tuần về phương Bắc. Vừa ra khỏi Trường Thành, bỗng có một sứ giả bí mật người tộc Đột Quyết tới đưa thư, người này do công chúa Nghĩa Thành là cháu gái đã được gả ột người Đột Quyết cử đến. Tùy Dạng Đế mở thư ra xem, liếc mắt qua từng dòng rồi giật mình sợ hãi: "Nguy rồi! Nguy rồi! Thủy Tất Khả hãn sắp tấn công ta rồi!" Đoạn, giữ sứ giả ở lại rồi lệnh cho tùy tùng lập tức quay ngựa chạy vào Nhạn Môn Quan.
Vốn sau khi Khả hãn Khả Dân chết đi, triều đình nhà Tùy căn cứ vào biểu chương của người Đột Quyết đã đồng ý cho con trưởng của Khả hãn Khả Dân là Đốt Cát Thế thừa kế hãn vị, lại ban cho hiệu là Thủy Tất Khả hãn, theo phong tục mà đưa công chúa Nghĩa Thành (vốn được triều Tùy gả cho Khả hãn Khởi Dân làm vợ) lên làm Khả đôn (hoàng hậu). Quan hệ giữa Tùy và Đột Quyết càng trở nên mật thiết. Nhưng vì Khả hãn Thủy Tất ham muốn xâm lược, lại có trọng thần Sử Thục Hồ túc trí đa mưu giúp Thủy Tất sắp xếp mọi chuyện, chiêu binh mãi mã, bộ lạc ngày càng trở nên cường thịnh. Tùy Hoàng môn thị lang Bùi Cử lo ngại bộ lạc Đột Quyết quá mạnh sẽ trở thành hậu họa nên được sự đồng ý của Dạng Đế đã phong em trai của Khá hãn Thủy Tất là Đốt Cát Thiết lên làm Khả hãn ở phía nam, nhằm chia giảm thế lực của Đột Quyết. Đốt Cát Thiết bản tính nhu nhược, không dám thụ phong, âm mưu của nhà Tùy bị thất bại, nhưng Khả hãn Thủy Tất đã biết được nhà Tùy giở trò thị phi nên trong bụng lấy làm bất mãn. Không ngờ rằng Bùi Cử sau khi thấy mưu kế đầu tiên bị thất bại lại có thể hèn hạ giết luôn mưu thần yêu quý Sử Thục Hồ của Khá hãn Thủy Tất, khiến Khả hãn Thủy Tất quyết tâm báo thù.
Trong khi nhà Tùy không hề mảy may nghi ngờ thì Thủy Tất tìm kiếm cơ hội để ra tay tàn ác. ông ta không ngừng phái do thám bí mật xâm nhập biên giới và quan sát động tĩnh. Tùy Dạng Đế khinh suất quyết định đi tuần Bắc, tức thì do thám báo tin cho Khả hãn Thủy Tất, thế là người Đột Quyết dốc tâm hành động, thề sẽ vây giết Dạng Đế cùng mấy người tùy tùng ở phía Bắc Trường Thành.

May thay Nghĩa Thành công chúa lại là cháu gái của vua Tùy, khi đó đã sai sứ giả ngày đêm gấp rút tới báo tin cho Tùy Dạng Đế. Nhưng vì đã chậm mất một bước, Tùy Dạng Đế vội vàng quay ngựa, hướng về Trường Thành, bế thủ Nhạn Môn Quan, chỉ nghe tiếng phát hiệu, tiếng người và ngựa lẫn trong tiếng còi hú, đại quân Đột Quyết đang rầm rập kéo tới.
Dạng Đế dẫn đầu một tốp người trèo lên Trường Thành quan sát phía bắc, thấy từ xa một dải màu đen kịt, đầy khắp núi đồi toàn quân Hồ, khí thế vô cùng. Đi trên cùng là đội cung thủ với những bộ cung tên lớn, lúc gần tới cổng thành, với bản năng ngang ngược vốn có, kẻ nào kẻ nấy đều giương cung nạp tên bắn như mưa lên phía trên cổng thành. Bỗng một mũi tên lao thẳng về phía Dạng Đế, chỉ lệch cao hơn một chút và đâm xuyên qua vương miện. Dạng Đế sợ mất hồn mất vía không dám đứng trên cổng thành lâu hơn.
Lúc này có vị tướng sĩ tới chờ chỉ, báo rằng binh mã của Thủy Tất có khoảng 10 vạn tốp, nếu mở cổng thành quyết chiến thì một là ít sẽ không địch nổi nhiều, hai là nhuệ khí quân Hồ đang hăng, nhất định sẽ thất bại, không bằng cứ trấn giữ quan ải thì hơn, bình tĩnh chờ đợi kẻ cần vương tới giải cứu. Dạng Đế buộc phải nhắm mắt nghe theo. Quân Thủy Tất thế mạnh người đông như thế, lại sẵn sàng liều chết xông lên, Nhạn Môn Quan quả là vô cùng nguy khốn. Dạng Đế truyền dụ rằng: "Thủy Tất là kẻ phụ ơn, vô cớ tấn công, người nào có thể giải nguy được, trẫm nhất định trọng thưởng. Nếu người đó đang làm quan thì nhân cơ hội này sẽ được thăng chức, người chưa được làm quan thì sau khi tai qua nạn khỏi sẽ phong cho chức quan lục phẩm!". Ai nấy nghe xong đều rất vui vẻ sĩ khí đột nhiên được khuấy động, tinh thần hưng phấn hẳn lên, sẵn sàng dốc sức chiến đấu giữ cổng thành.
Nhưng Dạng Đế thừa biết trận đấu này thắng bại thế nào cần dựa vào thực lực, mà hiện giờ lực lượng quân trong thành với ngoài thành quá ư chênh lệnh, tình hình vô cùng bất lợi ình. Vì thế ông ta lập tức xuống chiếu chiêu binh toàn quốc gấp rút ra phò vua.

Lúc này, Lý Thế Dân - chính là Đường Thái Tông sau này - đang ở chỗ Đồn Vệ tướng quân Vân Định Hưng đã ra ứng mộ tòng quân, người này tuổi mới 16 nhưng trí dũng hơn người. Cậu ta hiến kế cho Vân Định Hưng rằng: "Thủy Tất bỗng nhiên cử đại quân bao vây Thiên tử là vì ông ta suy đoán rằng quân chi viện nhà Tùy không thể nào lập tức tham trận ứng chiến được trong tình hình gấp rút này. Mà hiện tại thì binh sĩ trong thành quân số ít, lại chưa qua huấn luyện nên đều không có cách nào ra chiến đấu được. Căn cứ tình hình như vậy chúng ta chỉ có thể sử dụng biện pháp khuếch trương thanh thế để đối phó. Thứ nhất, lúc ban ngày thì sai người phất cờ ở khắp mọi nơi sao cho từ khoảng một chục dặm trở lại đây đều nhìn thấy cờ bay phấp phới. Ban đêm đánh trống trận thật lớn, phải cố gắng hết sức sao cho tiếng trống từ bốn phương truyền về đây rồi lại từ đây truyền ra xung quanh. Nếu làm như vậy Thủy Tất ắt sẽ nghi ngờ rằng cứu binh của chúng ta đang cuồn cuộn kéo tới, khi đó cho dù chúng không cắm đầu bỏ chạy thì cũng sẽ quyết không dám hung hăng tiến công như bây giờ nữa, ít nhất thì chúng ta cũng tranh thủ được khoảng thời gian dài để chờ quân chi viện. Thứ hai, lập tức cho sứ giả bí mật đi gặp Nghĩa Thành công chúa, mượn danh nghĩa công chúa để vờ báo tin cho Thủy Tất rằng ở nha trướng gặp nguy cấp. Cứ như vậy thì thế nào Thủy Tất cũng sẽ phải lui binh".
Tùy Dạng Đế chấp nhận lời thỉnh tấu của Vân Định Hưng và lệnh cứ y kế sách của Lý Thế Dân mà làm. Khả hãn Thủy Tất ban ngày thấy cờ Dạng giương lên khắp chốn, nhìn xa hàng chục dặm chưa hết, ban đêm thì nghe tiếng trống trận dồn dập từ bốn phía, quả nhiên rất đỗi nghi ngờ không dám đánh Nhạn Môn Quan nữa mà trái lại còn nghĩ cách làm thế nào để lui binh. Chẳng lâu sau, Thủy Tất lại nhận được thư khẩn của công chúa Nghĩa thành báo tin phía bắc có chuyện, e rằng sẽ mất nha trướng liền tức tốc cho quân quay về. Thủy Tất không có cách nào để tiến quân, hậu phương lại gặp nguy cấp, đành chán nản quay về. Dạng Đế bèn cho quân truy đuổi, bắt được hàng ngàn lính Đột Quyết.
Như vậy, Lý Thế Dân bằng cách gióng tiếng trống trận khiến kẻ địch đang mạnh phải lui quân, biết lợi dụng tin giả, trong nháy mắt đã giải cứu được Nhạn Môn Quan. ờ đây Lý Thế Dân đã dùng kế "lừa dọa hổ", thông qua việc khuếch trương lực lượng để làm mạnh quân mình và làm giảm ý chí chiến đấu của địch, từ đó có thể biến nguy thành an. Thực lực vô cùng yếu nhưng bên ngoài lại tỏ ra rất mạnh để làm cho quân thù sợ hãi, đây chính là biện pháp lấy yếu chống mạnh - một cách tốt nhất để giải cứu trong tình huống nguy cấp được ứng dụng rất nhiều trong chiến đấu quân sự. Trong cạnh tranh thương mại, đặc biệt là trong đàm phán, lấy yếu chống mạnh cũng là tình thế thường gặp. Vì thế, biện pháp khuếch trương thanh thế "gióng trống dọa địch, tung tin giả giải vây" cũng thường được những người hiểu biết áp dụng trên thương trường.
Tại một tỉnh nọ của nước Trung Quốc, một doanh nghiệp nhỏ đã tiến hành đàm phán mua bán với một đối tác của mình về việc nhập khẩu nguyên liệu sản xuất. Bên đối tác đã sử dụng thế mạnh rằng doanh nghiệp này sẽ không thể hoạt động sản xuất nếu không có nguyên liệu của họ để định ăn chặn một khoản tiền lớn, may mà họ vẫn chưa biết rằng số nguyên liệu dự trữ của doanh nghiệp này chỉ đủ để duy trì hoạt động sản xuất trong vòng nửa tháng, thực tế là sắp phải ngừng sản xuất đến nơi. Ở vào hoàn cảnh như vậy, người đại diện tham gia đàm phán của doanh nghiệp này đã luôn giữ thái độ chân thành hợp tác và đồng ý ký kết với mức giá cao hơn. Nhưng hai bên vừa mới gặp mặt thì bên đối phương đã tỏ thái độ rất ngạo mạn, lời nói và hành động đều tỏ ra họ đang là kẻ ngồi trên cao nhìn xuống, họ đã gây nhiều khó dễ, thậm chí đôi khi còn gây mất tình cảm đối với doanh nghiệp này.

Đứng trước tình thế khó khăn với thái độ đàm phán vô cùng thiếu thiện chí ấy, vị đại diện của doanh nghiệp đã phải rất nhẫn nhịn vì lo cho tình trạng khó khăn của doanh nghiệp mình. Trái lại, đối phương thấy vậy lại cho rằng chắc chắn họ sẽ thắng nên càng đắc ý, được đằng chân lân đằng đầu. Người đại diện này không thể chịu đựng được hơn đã đành phải dùng kế "Gióng trống dọa địch" để chuyển không thành có.
Trong lần đàm phán tiếp theo, người đại diện đó đột nhiên thay đổi thái độ mà chỉ trích đối phương một cách gay gắt: "Các ông nếu như đã không có thành ý thì chúng ta giải tán ở đây luôn! Về cơ bản thì mặt hàng của các ông cũng không có nhiều mối để tiêu thụ trên thị trường quốc tế. Lượng dự trữ của nhà máy chúng tôi còn đủ để duy trì sản xuất bình thường trong hơn một năm nữa, mà chúng tôi cũng đã quyết định năm sau sẽ chuyển hướng sản xuất, không bao giờ quan hệ với phía các ông nữa! Các ông hãy nghĩ kỹ đi!". Thái độ cực kỳ gay gắt của người đại diện này là vô cùng ít thấy trong giao lưu kinh tế đối phương đã bị bất ngờ đến bủn rủn cả chân tay, mặt mày tái mét.
Vì lợi ích đại cục, đối phương sau khi bị rơi vào tình huống bị đe dọa thất bại đã phải trở lại với thái độ hòa nhã. Cuộc đàm phán cuối cùng đã tiến triển theo quỹ đạo thông thường với tinh thần hợp tác hữu nghị. Hai bên cùng thẳng thắn trao đổi ý kiến khiến cuộc đàm phán đã kết thúc thành công. Doanh nghiệp nọ đã vượt qua được tình huống gay go nhất mà vẫn chỉ phải ký kết với mức giá như thường lệ.